حدود اختیارات زوجه در تصرف بر جسم خویش در فقه امامیه و حقوق ایران
چکیده:
تصرف انسان در جسم خود از دیرباز چهره‌های گوناگونی داشته است ولی در دنیای کنونی، تنوع و عمق چشم‌گیری در این‌گونه تصرفات مشاهده می‌شود. مهم‌ترین دلیل توجیه کننده تصرفات در جسم، سلطه‌ای می‌باشد که برای انسان در رابطه با جسم وی قابل تصور است. از دیگر سو رابطه زوجیت به سبب آثاری که دارد، این حق را برای مرد ایجاد می‌کند که از زیبایی‌های جسمی همسرش بهره جنسی ببرد و نیز مسئولیت ریاست مرد در خانواده این حق را به وی می‌دهد که در تصرفاتی که زوجه در جسم خود صورت می‌دهد، اعمال نظر نماید و آن‌ها را جهت داده یا از این اعمال جلوگیری نماید.
در پژوهش حاضر ابتدائاً مشروعیت این‌گونه تصرفات نظیر جراحی‌های زیبایی و سایر عملیات زیباسازی و نیز لزوم اذن زوج در تصرفات زوجه در جسم خویش و در ادامه، اجتناب یک‌طرفه زوجه از انجام اعمال زناشویی و فرزندآوری بررسی می‌شود.
به نظر می‌رسد در عقد نکاح نیز مانند سایر عقود، اصل آزادی اراده تا جایی که با قوانین آمره مخالف نباشد جاری است؛ بنابراین افراد می‌توانند ضمن عقد نکاح در خصوص شروطی بین خود توافق نمایند؛ لیکن اقدام یک‌طرفه و خودسرانه یکی از زوجین بدون رضایت طرف دیگر نیاز به بررسی دارد و حوزه‌ای که مرتبط با تصرفات زوجه در جسم خویش می‌باشد، امتناع زوجه از تمکین و استیلاد می‌باشد. به نظر می‌رسد علی‌رغم ارزش تعامل و صحت اعمالی که با توافق طرفین صورت پذیرفته‌اند، اجتناب یکی از آن‌ها در اموری که به نحوی مرتبط با دیگری است نمی‌تواند از حمایت شارع برخوردار باشد و تمکین و استیلاد حداقل مقتضای اطلاق عقد نکاح هستند.
همچنین ریاست مرد در خانواده و اهمیت روابط جنسی در رابطه زوجیت، اقتضای این را دارد که اعمال زیباسازی زوجه در صورت آسیب به یکی از دو حیثیت قوامیت مرد و استمتاعات وی، با اذن و رضایت زوج انجام گیرد.