بررسی فقهی حقوقی مالیت و مالکیت داده‌های دیجیتال در فضای سایبری و آثار آن

چکیده:

امروزه ارزش اقتصادی داده‎های دیجیتال به عنوان اجزای تشکیل‎دهنده‎ی فضای سایبری، واضح است. در این پایان‎نامه با بررسی اقسام داده‎های دیجیتال، به این نتیجه رسیدیم که در زمینه‎ی مالیت و مالکیت این داده‎ها با دو نظام اموال مواجه هستیم. دسته‎ای از داده‎های دیجیتال به عنوان حقوق معنوی، از اموال فکری محسوب می‎شوند و فضای سایبری بستری برای ارائه‌ی این اموال فکری است که به داده‎های دیجیتال تبدیل و عرضه شده‎اند. در واقع داده‎های دیجیتال در این قسم یا مصداق خارجی درگذشته دارند، که همان اموال فکری است، و یا مانند داده‎های تحلیلی ذاتاً امکان تحقق در خارج دارند اما اکنون به دلیل مختصات‎ فضای سایبری تنها در این فضا تحقق پیدا کرده‎اند؛ در نتیجه این قسم نیز به عنوان حق معنوی شناخته‎شده و مالیت و مالکیت آن‎ها تابع نظام اموال فکری خواهد بود. نوع سومی از داده‎های دیجیتال از قبیل میزبانی و دامنه نیز به عنوان ابزار و لوازم تشکیل‎دهنده‎ی فضای سایبری شناخته می‎شود که این موارد به‎عنوان متعلقات زیرساخت‎های فضای سایبری هستند و قابلیت تحقق در خارج از فضای سایبری را ندارند. در دنیای امروز، منفعت حاصل از این دسته از داده‎ها مورد استفاده قرار می‎گیرد و قابلیت قرار گرفتن در چارچوب نظام اموال سنتی را دارند.

از دیگر دستاوردهای این پایان‎نامه در مورد قراردادهای انتقال مالکیت یا منافع این داده‎ها در چارچوب عقود اسلامی است. این قراردادها برای داده‎هایی که در نظام اموال فکری قرا می‎گیرند با توجه به داشتن شرایط عمومی صحت عقد و در قالب‎های قراردادهای نظام معاملاتی اموال فکری صحیح خواهند بود. لوازم فضای سایبری نیز با قرارداد اجاره در ذیل نظام معاملاتی کالامحور، مورد استفاده قرار می‎گیرد. البته با توجه به مختصات فضای سایبری، صدق قوانین نظام اموال فکری و مدنی برای داده‌های دیجیتال، با نکاتی همراه است.

کلید واژه ها: مالیت مالکیت داده‌های دیجیتال فضای سایبری اموال فکری حقوق معنوی منفعت