نسبت وحی و متافیزیک در هنگامۀ تأسیس فلسفۀ اسلامی

Abstract

در فرهنگ اسلامی وحی وضعی از انسان است که در آن به حقیقت نائل شده است. اما این تنها وضعی نیست که انسان در آن، نسبتی با حقیقت دارد. فارابی در مقام مؤسس فلسفۀ اسلامی، نخستین کسی است که به این مسئله توجه کرد. وضع دیگری که در آن انسان با حقیقت پیوند دارد، وضع انسان به عنوان متعقل است؛ این همان وضع متافیزیکی انسان است. فارابی با واکاوی مفهوم ملت که همان فرهنگ و ادب مدینه است و ارتباط آن با وحی، و ربط این هر دو با فلسفه، به تبیین نسبت میان این دو وضع پرداخت، و روشن ساخت که وضع متافیزیکی انسان همان درک امر عام است که مضامین وحی به عنوان امور خاص جز در ذیل آن برای انسان تعین پیدا نمی‌کند. از این رو وحی تنها در ذیل متافیزیک به انسان خطاب می‌کند. ادعا این است که یافت این نسبت تقدیر همۀ علوم اسلامی را تا به امروز رقم زده است، از این رو همۀ علوم اسلامی ذیل متافیزیک قرار گرفته‌اند، هرچند متعاطیان آن‌ها به ظاهر در تخاصم با آن باشند.

 

Abstract: In Islamic culture, revelation is a state of the human being in which one attains truth. However, this is not the only state in which a person relates to truth. Farabi, as the founder of Islamic philosophy, was the first to recognize this issue. Another state in which human beings are connected to truth is their condition as rational beings—this constitutes the metaphysical state of humanity. Through his analysis of the concept of milla, which signifies the culture and civic ethos of the society, and its relationship with revelation, as well as its connection to philosophy, Farabi elucidated the relationship between these two states. He demonstrated that the metaphysical state of humanity is the apprehension of the universal, and that the content of revelation, as particular truths, becomes intelligible to human beings only within this broader metaphysical framework. Thus, revelation addresses humanity only within the domain of metaphysics. The claim is that the recognition of this relationship has shaped the course of all Islamic sciences up to the present day. Consequently, all Islamic sciences have been placed within the framework of metaphysics, even if their practitioners appear, on the surface, to be in opposition to it.