مبانی فقهی و اخلاقی تشکیل حکومت اسلامی

چکیده مقاله

زمینه: علم اخلاق، علمی است که در آن از ملکات انسانی مربوط به قوای نباتی، حیوانی و‌‌ ‌‌انسانی بحث می‌شود. در این علم، شناخت ملکات فاضله از رذایل، مورد بحث قرار‌‌ ‌‌می‌گیرد تا به واسطۀ آن، آدمی خود را به ملکات فاضله بیاراید و به این وسیله از او افعالی‌‌ ‌‌سرزند که موجب نیل به سعادت اخروی گردد. اهمیت تعاملات سیاست و اخلاق سال‌هاست که مورد توجه صاحب‌نظران بوده است. روشن شدن تعاملات اخلاق و سیاست از آن روی اهمیت دارد که تکلیف بسیاری از مقولات مهم و بحث برانگیز که زیرمجموعه این دو به شمار می‌روند روشن خواهد شد. رابطه سیاست و اخلاق به ویژه در حکومت اسلامی بیشتر مورد توجه است. از این روی پژوهش حاضر به بررسی مبانی فقهی و اخلاقی در تشکیل حکومت اسلامی پرداخته است. نتیجه‌گیری: حکومت اسلامی را می‌توان حکومت قانون الهی دانست چرا که برپا داشتن مکارم اخلاقی، تحقق عدالت اجتماعی و حفظ عزت و کرامت انسانی تنها در پرتو احکام الهی قابل‌دستیابی است و برای اجرای احکام الهی برقرار ساختن حکومت اسلامی و الهی اهمیت فراوان دارد. حکومت اسلامی باید متعهد بر اخلاق باشد چرا که در نظام سیاسی مردم‌سالاری دینـی، اگـر عطف بر دو مولّفه مشروعیت آن، یعنی حقانیت و مقبولیت، نقد و نظارت لازم صورت نگیرد، به دلیل اعتمادگرایی مفرط در بستری از باورهای دینی و عاطفه گرایی مـرتبط و پیشینه اسـتبدادی و ضـعف و سست‌بنیادی نهادهـای مـدنی و تـاریخی، امکـان بـروز آسیب‌هایی از قبیل تشدید یکه سالاری و ظهور استبداد دینی، تقویـت حکومـت مطلقـه دینی با پشتوانه مقبولیت مردمی، بروز ماکیاولیسم مذهبی و دولایه شدن تزویـر و ریـا در لوای حکومت دینی و مردمی، دو چندان می‌شود.