قاعده المیسور لا یسقط بالمعسور و کاربرد آن در فقه و حقوق ایران

چکیده:

قاعده میسور، از جمله قواعدی است که در فقه بسیار جریان دارد و مورد تأیید عقلا می‌باشد به طوری که ­آن‌ها معتقدند که وقتی توان انجام یک عمل مرکب را ندارید، نباید آن مقدار را که می‌توانید هم ترک کنید. در مورد این قاعده مستندات فقهی و روایی و اصولی بسیاری وجود دارد که از جمله مستندات روایی، حدیث پیامبر اکرم (ص) است که می‌فرمایند: «إذا أمرتکم بشیء فأتوا منه ما استطعتم» که البته چون این احادیث از کتاب عوالی اللئالی ذکر شده‌اند از لحاظ سندی مورد خدشه می‌باشند که اکثر فقها به وسیله شهرت سعی کرده‌اند این مشکل را حل کنند، هرچند که عده‌ای مانند حضرت امام (ره) هم قائلند که این مشکل با شهرت به هیچ وجه حل نمی‌شود ولی از باب دلالت هم با تمام اختلاف نظرهایی که وجود دارد، اکثراً دلالت این روایت‌ها بر قاعده را قبول دارند. در باب مستندات اصولی هم می‌توان به اجماع، استصحاب، اطلاق ادله مرکب و استقراء اشاره کرد. به طور کلی این قاعده مورد قبول فقهای امامیه و اهل سنت مانند محمد بن احمد بن محمد علیش و ... می‌باشد و نه تنها این قاعده در فروعات فقهی بلکه در مصادیق حقوقی مانند مواد ۶۲-۵۶-۳۷۲-۱۶۷ و ... قانون مدنی هم کاربرد دارد، به طوری که از این قاعده در بحث تعدیل قرارداد و اصل لزوم قرارداد هم می‌توان بهره گرفت.

کلید واژه ها: میسور معسور روایت نبوی استصحاب تعدیل قرارداد