رابطه‌ی قضایای حقیقی و اعتباری در تفکر اسلامی

چکیده مقاله

در این جستار ابتدا با بررسی رابطه‌ی تقسیم عقل به نظری و عملی و تقسیم حکمت به نظری و عملی، دو نظریه در این باب بیان شده است. مطابق نظریه‌ی اول (نظریه‌ی بوعلی) مقسم تقسیم حکمت به نظری و عملی، عقل نظری است و مطابق نظریه‌ی دوم حکمت عملی معقول عقل عملی است و حکمت نظری معقول عقل نظری. در بحث از رابطه‌ی حقایق و اعتباریات محل بحث حکمت نظری و عملی است؛ سپس با توجه به تقسیم علم به تصور و تصدیق و حقیقی و اعتباری دانستن هر یک، چهار نوع رابطه مورد توجه قرار گرفته و اذعان شده که بحث اصلی در رابطه‌‌ی تصدیق حقیقی و تصدیق اعتباری است؛ آنگاه در بیان این رابطه‌ دو نظریه بررسی شده است؛ نظریه‌ی اول؛ نظریه‌ی علامه طباطبایی و استاد مطهری است که به عدم رابطه‌ی تولیدی و استنتاج منطقی بین آن‌ها قائل‌اند. نظریه‌ی دوم؛ نظریه‌ی بیشتر اصولیان و برخی حکماست که برهان را در اعتباریات جاری می‌دانند و به رابطه‌ی بین حقیقت و اعتبار قائل‌اند.