مطالعه تطبیقی نظریه خلافت راشده سنهوری با نظریه ولایت مطلقه فقیه امام خمینی (ره)

چکیده مقاله

نظریه ولایت مطلقه فقیه از ابتکارات امام خمینی در زمینه فقه حکومتی در مکتب فقهی امامیه اثناعشریه است. نظریه خلافت راشدة عبدالرزاق احمد سنهوری،  که بر اساس آموزه‌های فقه عمومی اهل سنّت ارائه گردیده، از نظریات مهم فقه حکومتی است. مطالعه تطبیقی این دو نظریه امکان تعامل مطلوب بین مذاهب اسلامی را فراهم می‌آورد و به توسعه فقه عمومی اسلامی می‌انجامد. امام خمینی در نظریه ولایت مطلقه فقیه معتقدند که ولایت در عصر غیبت به صورت عام برای فقیه عادل و با کفایت اجتماعی و سیاسی جعل شده است و دامنه آن مقید به امور عمومی و مصلحت جامعه اسلامی و مطلق نسبت به احکام الهی اعم از اولیه و ثانویه و قوانین بشری است.
از منظر امام خمینی انتخاب مستقیم ولی‌فقیه از ناحیه ملت یا انتخاب غیرمستقیم او از ناحیه خبرگان ملت در چهارچوب نصب عام فقیه عادل واجد کفایت اجتماعی و سیاسی صورت می‌پذیرد. سنهوری شمول و فراگیری خلافت نسبت به شئون دینی و دنیوی، التزام به شریعت اسلامی و اعمال آن در قلمرو دارالاسلام را از ویژگی‌های خلافت راشده می‌داند و بر ضرورت وجود شرایطی چون عدالت و حکمت در خلیفه و ولی امر تأکید می‌ورزد؛ و اصولاً شکل­گیری خلافت صحیحه راشده را منوط به مشارکت اهل حل و عقد از تمامی بلاد اسلامی در تعیین خلیفه می‌داند و بیعت آنان را موجد ولایت برای حاکم و خلیفه تلقی می‌نماید. وی به استناد اجماع، استخلاف را از اسباب ایجاد ولایت می‌شمرد.