نویسندگان | مجید احسن - سید مصطفی محقق داماد - منیره پلنگی |
---|---|
نشریه | آیین حکمت، شماره ۳۹ |
ارائه به نام دانشگاه | دانشگاه شهید مطهری (ره) |
شماره صفحات | ۵۴ - ۳۱ |
شماره سریال | ۳۹ |
شماره مجلد | ۱۱ |
نوع مقاله | Full Paper |
تاریخ انتشار | بهار ۱۳۹۸ |
رتبه نشریه | علمی - پژوهشی |
نوع نشریه | چاپی |
کشور محل چاپ | ایران |
چکیده مقاله
یکی از مبانی انسانشناختی حکمت متعالیه، اختیار است که در بستر دیگر مبانی فلسفی آن تبیین میشود. صدرا دو تعریف از حقیقت اختیار ارائه کرده که متّخذ از تحلیل واقعیت است. برخی از متفکران علم اصول با بیان اشکالات متعدد گفتهاند این تعاریف، نه برآمده از واقعیت، بلکه برساخته از ذهن فلاسفه برای فرار از شبهه جبری است که لازمه قولشان است؛ زیرا امکان فعل و ترک برای مختار بودن فاعل، موضوعیت دارد که به دلیل قول حکمت متعالیه به جریان عام ضرورت علّی، قابل تصور نیست. بررسی جامع نشان میدهد دیدگاه اصولیان با اشکالات مبنایی و بنایی متعددی مواجه است و تحلیلهای حکمت متعالیه دراینباره، دقیقتر و مبتنی بر واقعیت است؛ چه اینکه ضرورت علّی، نه تنها نافی اختیار نیست، بلکه مؤکّد آن است.
tags: حکمت متعالیه، اصولیان، اختیار، اراده، ضرورت علّی.