«انسانیت به روح است نه به جسم»

چکیده مقاله

وجود افراد معلول در جوامع بشری امری طبیعی است. بنا بر آمار سازمان بهداشت جهانی (WHO) از میان صد در صد جمعیت جهان، ده درصد آن را معلولین جسمی- حرکتی تشکیل می‌دهند. این آمار در کشور عزیزمان ایران به دلیل وقوع جنگ تحمیلی هشت‌ساله سیر صعودی داشته و درصد بالاتری را به خود اختصاص داده است. جوانان ایثارگر این مرزوبوم در برهه‌ای از تاریخ برای حفظ ناموس آن از جان خود سرمایه گذاشتند و جمع کثیری از آنان به جامعه معلولین پیوستد.
در برخورد با جامعه معلولین، لازم است از دو جنبه با مسائل مبتلابه آنان برخورد شود:
۱ - تهیه امکانات زیستی - رفاهی؛
۲ - ایجاد فضای مناسب برای تقویت روحی.
تهیه امکانات زیستی - رفاهی متناسب با نیازهای تمامی معلولان کشور ازجمله وظایف بدیهی است که برنامه‌ریزی و حمایت از اجرای آن بر عهده مسئولان کشوری است. وظیفه‌ای که رهبر عظیم‏الشأن انقلاب اسلامی، امام خمینی (ره)، در دیدار با جامعه معلولان ایران بر آن تأکید کرده‌اند (صحیفه امام، ج ۶، ص ۲۴۶)
مناسب‌سازی مبلمان شهری، تهیه وسایل حمل‌ونقل شخصی و عمومی و اصلاح و بهبود وضعیت آن‌ها، ساخت خانه‌های مسکونی متناسب، تولید اثاثیه و وسایل موردنیاز در منزل، ایجاد فضاهای مناسب ورزشی، ایجاد امکان استفاده از اماکن تفریحی (پارک‌ها، سینماها و...) و همه امکاناتی که افراد سالم یک جامعه از آن بهره می‌برند ازجمله مواردی است که بایست معلولین نیز از آن‌ها برخوردار باشند. اگر شهری نتواند این بخش از نیازهای معلولین را برآورده سازد. آن شهر نیز شهری معلول است که باید در اسرع وقت نارسایی‌هایی آن‌ها برطرف ساخت.
اما جنبه مهم‌ترین که نباید از خاطر دور داشت توجه به عوامل روحی - روانی است که در سلامت جامعه معلولان بسیار اثرگذار است. آنچه این مقاله درصدد بیان آن است بخشی از این جنبه است که در آن بر نگرش حضرت امام نسبت به معلولین تأکید شده است.
ازنظر ایشان انسان موجودی دو ساحتی و دوبعدی است. هم دارای بعد جسمانی است و هم ساحت روحانی دارد. آنچه نقش بسزایی در ساخت شخصیت انسان دارد بعد روحانی اوست. به‌ویژه که بسیاری از آنکه به جسم نسبت دهند به روح منتسب می‌دانند و مصیبت بزرگ را معلولیت روح می‌دانند که به‌مراتب افراد بیشتری در جامعه با آن درگیر هستند. ازنظر ایشان لب انسان روح و نفس ناطقه اوست که در صورت قوت آن، باکی از ضعف و معلولیت جسمانی نیست؛ اما در تأیید دیدگاه خود بسیاری از علما و دانشمندان جهان را شاهد می‌آورند که معلولیت جسمانی داشته‌اند، اما این معلولیت مانع رشد آنان در زندگی نبوده است.
در این مقاله از تمایز دو بعد وجودی انسان سخن به میان خواهد آمد و تأکید خواهد شد که برای تقویت روحی انسان چه راهکارهای فردی و اجتماعی وجود دارد و چگونه می‌توان از معلولیت روحی در افراد سالم و معلول جامعه، کاست.